Miodunka lekarska (Pulmonaria officinalis), zwana także miodunką plamistą, to roślina wieloletnia należąca do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Od wieków ceniona w zielarstwie, słynie ze swojego działania łagodzącego na drogi oddechowe. Dawniej stosowano ją jako naturalny środek wspomagający leczenie kaszlu, chrypki oraz stanów zapalnych gardła i oskrzeli. Obecnie miodunka wciąż znajduje zastosowanie w fitoterapii, a także stanowi składnik suplementów i herbat ziołowych wspierających układ oddechowy.

Pełny artykuł – Miodunka plamista (Pulmonaria officinalis): właściwości, działanie i zastosowanie

Miodunka swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznym plamkom na liściach, przypominającym strukturę płuc. Już w średniowieczu stosowano ją w ramach tzw. „doktryny podpisów” – wierzono, że kształt rośliny wskazuje jej zastosowanie lecznicze. Dziś wiemy, że miodunka rzeczywiście zawiera substancje o działaniu wykrztuśnym, przeciwzapalnym i ochronnym dla błon śluzowych dróg oddechowych.

Skład i substancje czynne

Najcenniejszym surowcem leczniczym są liście i ziele miodunki (Pulmonariae herba), bogate w:

• flawonoidy (m.in. kwercetynę, kemferol) – działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie,
• saponiny triterpenowe – rozrzedzają wydzielinę oskrzelową, ułatwiając odkrztuszanie,
• alantoinę – wspiera regenerację błon śluzowych,
• garbniki – łagodzą podrażnienia i działają ściągająco,
• krzemionkę i śluzy roślinne – tworzą warstwę ochronną na błonach śluzowych gardła i krtani.

Działanie i zastosowanie miodunki

Miodunka wykazuje działanie osłaniające, wykrztuśne i przeciwzapalne. Stosowana jest w postaci naparów, syropów lub tabletek jako środek wspomagający w infekcjach górnych dróg oddechowych, chrypce oraz suchego kaszlu.

Jej właściwości wynikają głównie z obecności saponin i śluzów, które łagodzą podrażnienia gardła oraz zmniejszają uczucie suchości w jamie ustnej. Napary z miodunki mogą być również pomocne przy stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej oraz po intensywnym wysiłku głosowym – np. u nauczycieli czy śpiewaków.

Miodunka plamista (miodunka lekarska) Płucnik – poznaj niezwykłe właściwości ziela na kaszel i płuca! [Video]

Miodunka czerwona a miodunka plamista – różnice

Miodunka plamista (Pulmonaria officinalis) i miodunka czerwona (Pulmonaria rubra) to odmiany o zbliżonym składzie chemicznym. W fitoterapii wykorzystuje się głównie gatunek lekarski, który ma większą zawartość alantoiny i śluzów, co przekłada się na silniejsze działanie łagodzące. Miodunka plamista, często spotykana w ogrodach, może być stosowana podobnie, jednak jej zastosowanie lecznicze powinno dotyczyć wyłącznie surowca oznaczonego zgodnie z farmakopeą.

Miodunka w suplementach i herbatkach

Na rynku dostępne są różne formy przetworów z miodunki – od herbat ziołowych i syropów, po tabletki lub pastylki do ssania. W suplementach często łączy się ją z prawoślazem, tymiankiem, podbiałem czy lipą, aby uzyskać synergiczne działanie na układ oddechowy. Napar z miodunki może być także stosowany jako płukanka do gardła lub środek łagodzący podrażnienia błon śluzowych jamy ustnej.

Miodunka w badaniach naukowych i fitoterapii współczesnej

Współczesne badania fitochemiczne potwierdzają, że miodunka zawiera liczne substancje biologicznie aktywne o działaniu przeciwutleniającym, przeciwzapalnym i osłaniającym błony śluzowe. Związki śluzowe i alantoina tworzą na powierzchni błon cienką warstwę ochronną, która łagodzi kaszel i zmniejsza podrażnienie gardła.

Z kolei flawonoidy i fenolokwasy hamują rozwój bakterii odpowiedzialnych za infekcje górnych dróg oddechowych, takich jak Streptococcus pyogenes czy Staphylococcus aureus.

Miodunka wykazuje również łagodne działanie moczopędne, co może wspomagać naturalne oczyszczanie organizmu. Niektóre doniesienia naukowe sugerują, że roślina ta ma właściwości antyoksydacyjne porównywalne z zieloną herbatą, dzięki wysokiej zawartości polifenoli.

Zastosowanie u dzieci i osób dorosłych

Napar lub syrop z miodunki może być bezpiecznie stosowany u dzieci powyżej 3. roku życia – po konsultacji z pediatrą. Działa łagodząco, nie powodując efektu senności ani suchości błon śluzowych, jak niektóre leki syntetyczne przeciwkaszlowe.

U dorosłych stosuje się ją zarówno profilaktycznie, jak i wspomagająco w okresie infekcji sezonowych. W połączeniu z lipą, tymiankiem lub maliną może przyspieszać rekonwalescencję po przeziębieniu i grypie.

Miodunka a COVID-19 i infekcje wirusowe

Podczas pandemii COVID-19 zainteresowanie preparatami roślinnymi o działaniu łagodzącym kaszel znacząco wzrosło. Choć nie ma dowodów, że miodunka działa przeciwwirusowo wobec SARS-CoV-2, może łagodzić objawy towarzyszące infekcjom dróg oddechowych, takie jak suchość gardła, chrypka czy uporczywy kaszel.

Ze względu na właściwości osłaniające błony śluzowe, miodunka bywała wykorzystywana jako element terapii wspomagającej w fazie rekonwalescencji po infekcjach oddechowych.

Miodunka w tabletkach i herbacie – jak stosować?

Najczęściej miodunka stosowana jest w formie naparu lub tabletek ziołowych.

Aby przygotować napar, należy 1 łyżkę suszu zalać szklanką wrzątku, przykryć i pozostawić na 10–15 minut. Napar pije się 2-3 razy dziennie, najlepiej między posiłkami.

W formie tabletek miodunka często łączona jest z ekstraktem z tymianku lub prawoślazu, co wzmacnia jej działanie łagodzące. Tabletki można stosować doraźnie przy kaszlu, chrypce lub podrażnieniu gardła.

W fitoterapii często zaleca się także płukanie gardła naparem z miodunki, szczególnie w przypadku bólu gardła i stanu zapalnego migdałków. Roślina działa wówczas powierzchniowo, nawilżając i regenerując błony śluzowe.

Skutki uboczne i bezpieczeństwo stosowania

Miodunka jest z reguły dobrze tolerowana. W badaniach toksykologicznych nie wykazano istotnych działań niepożądanych przy typowym stosowaniu. Jednak długotrwałe lub nadmierne spożycie naparów może prowadzić do lekkiego podrażnienia żołądka u osób wrażliwych.

W rzadkich przypadkach może wystąpić reakcja alergiczna na składniki roślinne (świąd, wysypka, łzawienie oczu).

Nie zaleca się stosowania miodunki w dużych dawkach u kobiet w ciąży oraz u osób z ciężkimi chorobami wątroby.

Warto pamiętać, że miodunka nie powinna zastępować leków przepisanych przez lekarza – stanowi raczej element wspierający terapię, szczególnie w łagodnych infekcjach układu oddechowego.

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Mimo że miodunka uznawana jest za roślinę bezpieczną, istnieją sytuacje, w których jej stosowanie wymaga ostrożności. Nie zaleca się jej stosowania u osób z ciężkimi chorobami wątroby, żołądka lub u pacjentów przyjmujących leki rozrzedzające krew.

Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny unikać stosowania dużych ilości naparów lub suplementów z miodunką, ponieważ brak jest wystarczających danych klinicznych dotyczących bezpieczeństwa w tych grupach.

U dzieci poniżej 3. roku życia należy stosować wyłącznie preparaty dedykowane tej grupie wiekowej, najlepiej po konsultacji z lekarzem pediatrą.

Interakcje z lekami

Miodunka może nasilać działanie leków wykrztuśnych lub przeciwkaszlowych, dlatego nie powinna być stosowana równocześnie z silnymi syropami hamującymi kaszel (np. z kodeiną).

Nie stwierdzono znaczących interakcji z antybiotykami czy lekami przeciwwirusowymi, jednak – jak w przypadku każdego preparatu roślinnego – wskazana jest ostrożność przy długotrwałym stosowaniu i łączeniu z farmakoterapią.

Miodunka dla dzieci – jak stosować?

U dzieci starszych (powyżej 3 lat) można stosować napary lub syropy z miodunki jako środek łagodzący kaszel i suchość w gardle. Napar należy przygotować w proporcji: 1 łyżeczka ziela na 200 ml wody, parzyć 10 minut.

Podaje się 1/4 do 1/2 szklanki naparu 2 razy dziennie. W przypadku dzieci młodszych (poniżej 3 lat) stosowanie miodunki nie jest zalecane bez nadzoru lekarza.

W aptekach dostępne są również pastylki z miodunką o smaku miodowo-ziołowym, które mogą być bezpiecznie stosowane przez starsze dzieci i młodzież.

Podsumowanie: Miodunka – zioło dla zdrowia dróg oddechowych

Miodunka lekarska to cenna roślina o udokumentowanym działaniu wspomagającym pracę układu oddechowego. Dzięki obecności śluzów roślinnych, saponin i flawonoidów łagodzi kaszel, chroni błony śluzowe gardła oraz wspiera regenerację nabłonka dróg oddechowych.

Stosowana w postaci herbaty, naparu, tabletek czy syropu, może być pomocna przy infekcjach, przeziębieniu, a także w okresie zwiększonego wysiłku głosowego.

Warto jednak pamiętać, że jak każda roślina lecznicza, miodunka wymaga rozsądnego stosowania – nie zastępuje leczenia farmakologicznego i nie powinna być nadużywana.

Miodunka lekarska to naturalne wsparcie dla dróg oddechowych – działa łagodnie, skutecznie i bezpiecznie, jeśli stosowana jest zgodnie z zaleceniami fitoterapii.

Uzdrawia Płuca, Usuwa Trądzik różowaty | Miodunka Plamista i jej Właściwości Zdrowotne [Video]

FAQ na temat właściwości i zastosowania miodunki

1. Na co pomaga miodunka?

   Miodunka wspomaga leczenie kaszlu, chrypki, przeziębienia i zapalenia gardła. Działa wykrztuśnie, osłaniająco i regenerująco na błony śluzowe układu oddechowego.

2. Czy miodunka ma skutki uboczne?

   W dawkach zalecanych jest dobrze tolerowana. W rzadkich przypadkach może powodować lekkie dolegliwości żołądkowe lub reakcje alergiczne u osób wrażliwych.

3. Czy miodunka jest bezpieczna dla dzieci?

   Tak, ale wyłącznie w postaci łagodnych naparów lub syropów i po konsultacji z pediatrą. Nie zaleca się stosowania u dzieci poniżej 3 lat.

4. Czy można pić herbatę z miodunki codziennie?

   Tak, ale najlepiej w okresach zwiększonego ryzyka infekcji lub w czasie przeziębienia. Zaleca się przerwę po 2–3 tygodniach stosowania.

5. Czy miodunka pomaga na COVID-19?

   Nie ma dowodów na działanie przeciwwirusowe wobec SARS-CoV-2. Może natomiast łagodzić objawy infekcji dróg oddechowych i wspierać regenerację po chorobie.

Źródła publikacji:
(1) https://www.ziolowyzakatek.sklep.pl/miodunka.html
(2) https://www.izielnik.pl/blog/miodunka-zastosowanie-i-wlasciwosci-lecznicze-ziela-miodunki
(3) https://www.aromatika.com.pl/pl/p/MIODUNKA-ZIELE/356
(4) https://roslinowo.pl/Miodunka-plamista-Pulmonaria-officinalis-ziola-byliny
(5) https://sklep.herbapol.krakow.pl/pl/n/Miodunka-plamista-wlasciwosci%2C-zastosowanie%2C-receptury/38