Pomimo, że celiakia zazwyczaj objawia się u dzieci, istnieją także przypadki jej początków dopiero w wieku dorosłym. Na jej wystąpienie składa się szereg czynników genetycznych i środowiskowych, ale głównym winowajcą jest białko, powszechnie występujące w pokarmie spożywanym przez mieszkańców Środkowej Europy, a mianowicie – gluten.

Brak wyraźnych objawów

Celiakia – objawy i formy nietolerancji glutenu. Wyróżniamy trzy typy celiakii – jawną, skąpoobjawową i utajoną. Na typ postaci pełnoobjawowej cierpi 10% osób z celiakią, najczęściej natomiast diagnozuje się odmianę skąpoobjawową.

Celiakia nie jest chorobą atakującą nagle i dającą wyraźne objawy. Można ją przypisać do alergii pokarmowych i nietolerancji pewnych składników pożywienia. Lekceważenie jej objawów może jednak doprowadzić do poważnych w skutkach konsekwencji – uszkodzenia jelita cienkiego i problemów z trawieniem. Celiakia wpływa również na ogólne osłabienie organizmu i jego wyniszczenie, które może skutkować innymi poważnymi jednostkami chorobowymi.

Gluten to składnik, który znajduje się w zdecydowanej większości produktów zbożowych, dostępnych w naszych sklepach. To białko roślinne, występujące w pszenicy, jęczmieniu oraz życie. W skład tej grupy nierzadko wchodzi też owies, który jeszcze do niedawna był uznawany za produkt bezglutenowy. Jednak mieszanki zbóż oraz intensywna hodowla zmieniły ten stan rzeczy. Gluten to nie tylko chleb czy makaron. Regulacje prawne nakazują umieszczać informację na temat zawartości glutenu na każdym produkcie. W ten sposób dowiadujemy się, że glutenowe jest piwo, wędliny, różnego rodzaju słodycze, a także produkty mleczne.

Najczęstsze objawy nietolerancji glutenu

Objawy celiakii są bardzo zróżnicowane, mniej lub bardziej intensywne. Można jednak wyróżnić kilka charakterystycznych oznak nietolerancji glutenu:

• objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak biegunka, wzdęcia, bóle brzucha i wymioty, spadek wagi;
• objawy nie związane z przewodem pokarmowym – anemia, czy osteoporoza;
• niedobory witamin pomimo stałej suplementacji oraz zdrowej diety;
• zanik miesiączki.

Celiakia kliniczna, pojawiająca się u dzieci tuż po odstawieniu naturalnego pokarmu matki, objawia się przede wszystkim rozwolnieniem, zaburzeniami w rozwoju dziecka, silnymi i bolesnymi wzdęciami, a także wymiotami.

Formy celiakii

Inna klasyfikacja dzieli stadia celiakii na pełnoobjawową (jawną), skąpoobjawową oraz ukrytą. W przypadku pierwszego stadium choroby, jest ona łatwa do wykrycia, dając wyraźne objawy ze strony przewodu pokarmowego (bóle, wzdęcia, biegunki), ogólne osłabienie, depresję, zaburzenia rozwoju u dzieci, awitaminozę (niedobory witamin i minerałów powodujące m.in. niedokrwistość) i utratę wagi. Celiakia jawna, zwana również klasyczną, jest najczęściej zdiagnozowana u dzieci, osób starszych, kobiet w ciąży. Szacuje się, że na ten typ nietolerancji glutenu cierpi co dziesiąta chorująca osoba.

Gorszym, bo bardziej ukrytym i działającym podstępnie jest celiakia skąpoobjawowa, która przede wszystkim upośledza pracę jelita cienkiego. Miejsca zmienione chorobowo to błona śluzowa jelita cienkiego. W przypadku celiakii ubogoobjawowej nie występują objawy typowe dla pełnoobjawowej postaci. Ta forma celiakii występuje najczęściej. Charakterystycznymi, choć też nie decydującymi o rozpoznaniu objawami są m. in. afty w jamie ustnej oraz nieuzasadniony niedobór żelaza. Mogą występować także takie objawy jak problemy dermatologiczne, choroby autoimmunologiczne współistniejące z tą formą, bóle stawów i kości, wysoki poziom cholesterolu, permanentne zmęczenie, ograniczona płodność, częste bóle głowy, stany depresyjne, zaburzenia o podłożu neurologicznym.

Trzecia z form, celiakia ukryta to forma utajona celiakii, w której jedynym przejawem choroby jest obecność przeciwciał, które mogą sugerować jej rozwój w przyszłości, m.in. zanik kosmków.

Eliminacja glutenu z diety

Można powiedzieć, że jakikolwiek niedobór, bóle brzucha, czy dolegliwości ze strony układu pokarmowego mogą po części wynikać z nietolerancji glutenu. Najlepszym sposobem, aby przekonać się, czy u podłoża naszych problemów znajduje się gluten, powinniśmy po prostu wyeliminować go ze swojej diety na jakiś czas. Wielu sceptyków podczas diety bezglutenowej odzyskało wiarę w dobre samopoczucie.