Refluks żołądkowo-przełykowy jest bardzo nieprzyjemnym schorzeniem, które skutkuje powracaniem treści żołądkowej do przełyku i uporczywą zgagą. Dotyka on bardzo szerokiej grupy osób. Póki zdarza się sporadycznie, na ma powodów do znaczącego niepokoju. Jeśli jednak jest następstwem większości posiłków, warto przyjrzeć się tej dolegliwości bliżej, dla zdrowia i komfortu.

Co to jest refluks i jakie są jego przyczyny?

Refluksem określa się cały zespół dolegliwości polegających na zarzuceniu treści żołądkowej do przełyku. Wraz z pożywieniem do przełyku dostają się również kwasy żołądkowe, co skutkuje pieczeniem w postaci zgagi. Refluks może prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej przełyku.

Za przyczynę występowania refluksu żołądkowo-przełykowego uznaje się wiele czynników, między innymi:

• Zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej, co występuje przy ciąży lub otyłości
• Zaburzenie pracy lub uszkodzenie zwieracza w dolnej części przełyku
• Zaburzenia związane z opróżnianiem żołądka
• Zbyt wysokie wytwarzanie kwasów żołądkowych
• Przyjmowanie niektórych leków – między innymi antykoncepcyjnych
• Przepuklina rozworu przełykowego

Z dolegliwościami refluksu ma się do czynienia, gdy treść żołądkowa wraca do przełyku. Przełyk i żołądek odgradza specjalny zwieracz, który po przedostaniu się pożywienia z przełyku do żołądka powinien się zamykać. Jeśli jednak jest uszkodzony lub działa nieprawidłowo, może się nie zamykać, a wówczas treść – połączona już z kwasami żołądkowymi – podchodzi do przełyku.

Choroba refluksowa może rozwijać się w przypadku powyższych zaburzeń, lub być następstwem innych schorzeń, jak na przykład: cukrzyca, twardzina, zaburzenia hormonalne. Może ją powodować również nadużywanie alkoholu.

Z refluksem boryka się około 10% ludzi. Dolegliwości nasilają się z wiekiem i są proporcjonalne dla kobiet i mężczyzn.

Refluks żołądka a objawy

Objawami mogącymi świadczyć o kłopotach z refluksem mogą być: zgaga, odbijanie, cofanie treści żołądkowej, a nawet ból w nadbrzuszu. Jeśli do tego pojawia się uczucie kluski w gardle, ból przy przełykaniu czy krwawienie z przełyku, trzeba natychmiast skorzystać z pomocy lekarza. Wiele osób wiedzie życie z łagodnym przebiegiem refluksu żołądka. Pomocne okazuje się dokonanie zmian żywieniowych, oraz w sposobie życia. W aptekach dostępne są również leki bez recepty, które łagodzą dolegliwości związane z refluksem i towarzyszącą mu zgagą.

Jeśli jednak objawy refluksu nie ustępują, lub co gorsza się nasilają, trzeba skorzystać z pomocy specjalisty. Choroba refluksowa rozpoznawana jest po charakterystycznych objawach klinicznych. Jej objawy najczęściej ustępują po zastosowaniu leczenia inhibitorami pompy protonowej. Jeśli objawy nie ustępują,lekarz może zalecić wykonanie gastroskopii dla potwierdzenia słuszności diagnozy. Endoskop pozwala nie tylko obejrzeć stan błony śluzowej i narządów, ale również pobrać próbki do badania histopatologicznego. Jest ono wykonywane w znieczuleniu i nie wymaga przyjęcia do szpitala.

Refluks żołądkowy a leczenie

Schorzenie refluksu jest najczęściej leczone przy pomocy środków farmakologicznych, jednak w niektórych przypadkach konieczna może okazać się operacja. Statystyki mówią jednak, że aż 50% operowanych po pewnym czasie wymaga podawania leków.

Refluks żołądkowo-przełykowy jest chorobą przewlekłą i trudną w leczeniu. Nie jest to schorzenie, które bezpośrednio zagraża życiu pacjenta, niemniej znacznie ogranicza komfort i codzienną aktywność. Nieleczony może prowadzić do wielu komplikacji, między innymi do zawężenia przełyku czy krwawienia z układu pokarmowego. Aby uniknąć dolegliwości związanych z refluksem, trzeba ograniczyć spożywanie kawy, alkoholu i zarzucić palenie papierosów. Przydatne okazuje się również znormalizowanie wagi ciała.

Stosowanie medykamentów może pomóc zneutralizować kwas żołądkowy. Leki zobojętniające sok żołądkowy dają krótkotrwałą ulgę dla wielu osób cierpiących na refluks żołądka. Jeśli zażywamy często leki zobojętniające sok żołądkowy, lepiej jest spróbować leku w celu zmniejszenia wydzielania kwasu żołądkowego.

Lekiem, który pomaga blokować wytwarzanie kwasu, są preparaty zawierające H2-blokery. Jeśli mamy objawy zgagi często dłużej niż 14 dni, mogą pomóc inhibitory pompy protonowej.

Należy zwrócić się do lekarza w kontekście zmniejszenia objawów zgagi i choroby refluksowej. Przykłady leków, które mogą wywołać nasilenie objawów:

• kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen i inne środki przeciwzapalne oaz przeciwbólowe,
• niektóre leki zwiotczające mięśnie,
• niektóre leki regulujące ciśnienie krwi.

Choroba refluksowa a dieta

Chcąc zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby refluksowej i zgagi zalecane jest spożywanie pokarmów o niskiej zawartości tłuszczu oraz bogatych w białko posiłków. Ponadto częściej należy jeść mniejsze posiłki i kończyć jeść przed uczuciem sytości.

Zwróćmy uwagę na produkty spożywcze, które mogą powodować zgagę i unikajmy ich w codziennej diecie.

Napoje, które zwykle powodują zgagę:

• kawa lub herbata (zarówno zwykła jak i bezkofeinowa),
• inne napoje zawierające kofeinę,
• napoje gazowane,
• alkohol.

Pokarmy, które często powodują zgagę:

• owoce cytrusowe, takie jak pomarańcze i cytryny,
• pomidory i produkty je zawierające, takie jak sos pomidorowy,
• czekolada,
• mięta pieprzowa,
• pikantne i kaloryczne potrawy, takie jak chili i curry,
• cebula i czosnek.

Zmiana stylu życia

Oprócz zmiany diety warto zastanowić się nad naszym dotychczasowym stylem życia:

Rzućmy palenie. Palenie zwiększa ryzyko wystąpienia zgagi i refluksu żołądka na kilka sposobów. Może ono zwiększyć ilość kwasu wydzielanego przez żołądek i powodować zakłócenia w funkcjonowaniu mięśni, które pomagają utrzymać bezpieczny poziom kwasu.

Zmniejszmy dolegliwości związane z refluksem podczas snu:

• Umieśćmy klocki pod głową, podnosząc tym samym wysokość w okolicach głowy o co najmniej 4 do 6 cali. To pomaga utrzymać zawartość treści żołądkowej na bezpiecznym poziomie. Stosowanie wielu poduszek nie rozwiązuje natomiast problemu.
• Przestańmy jeść co najmniej dwie lub trzy godziny przed spaniem.
• Spróbujmy spać na krześle przy okazji dziennych drzemek.

Zmniejszenie ciśnienia. Często dodatkowe ciśnienie wokół brzucha zwiększa objawy wystąpienia refluksu. Spróbujmy wykonać następujące czynności:

• Nie nośmy obcisłych ubrań lub obcisłych pasów.
• Jeśli cierpimy na nadwagę lub otyłość, podejmijmy kroki, aby schudnąć ze zmianami ćwiczeń i diety.