Kiedy po posiłku pojawia się nieprzyjemne uczucie pełności lub pieczenia, może to oznaczać, że ma się do czynienia z dyspepsją. Mianem tym określany jest cały zespół objawów występujących w okolicy środkowego nadbrzusza. Dyspepsja – zwana również potocznie niestrawnością – nie jest przypadłością sporadyczną, ale ma charakter przewlekły.

Przyczyny i objawy dyspepsji, czyli niestrawności

Określenie dyspepsji zostało zaczerpnięte z języka greckiego, gdzie oznacza złe trawienie. W Polsce dyspepsja znana jest głównie pod nazwą niestrawności. Mówi się o niej, gdy po spożyciu posiłku występują objawy takie jak: uczucie przepełnienia, wczesne poczucie sytości, pieczenie lub ból umiejscowiony w nadbrzuszu. W zależności od przyczyn występowania tej przykrej i bolesnej dolegliwości, dyspepsję dzieli się na organiczną lub czynnościową.

Dyspepsja organiczna bierze swoje początki w schorzeniach. Zaliczają się do nich między innymi wrzody żołądka i dwunastnicy, refluks przełyku czy przewlekłe zapalenie trzustki bądź dróg żółciowych. Niestrawność organiczna może brać się również z przyjmowania antybiotyku, preparatów zawierających żelazo lub potas, jak również leków przeciwreumatycznych.

Dyspepsja czynnościowa

Jeśli nie można stwierdzić przyczyny występowania dyspepsji w żadnym schorzeniu czy przyjmowanych lekach, wskazuje się na występowanie dyspepsji czynnościowej. Do tej pory nie wykryto pewnych przyczyn występowania tej odmiany dyspepsji. Podejrzewa się, że ma ona związek z zaburzeniami kurczliwości pewnych odcinków przewodu pokarmowego lub z osłabioną reakcją przewodu pokarmowego na bodźce pochodzące z zewnątrz. Wyróżnia się dwie kategorie dyspepsji czynnościowej:

• zespół zaburzeń poposiłkowych
• zespół bólu w nadbrzuszu

Dyspepsja jest schorzeniem bardzo powszechnym, szacuje się, że nawet do 40% populacji ludzkiej miewa stałe lub okresowe dolegliwości związane z niestrawnością. U około 60% cierpiących na dyspepsję mają one charakter czynnościowy. Ponieważ dolegliwości związane z niestrawnością mają najczęściej bardzo łagodny przebieg, pacjenci często je lekceważą i do lekarza zgłaszają się po kilku tygodniach, a nawet i później.

Leczenie niestrawności

Zaleca się, by w przypadku częstych i nasilonych objawów związanych z niestrawnością zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Na tym etapie nie jest potrzebna pomoc specjalisty, a o dalszym postępowaniu zdecyduje wywiad przeprowadzony w gabinecie lekarskim. Lekarz proponuje wykonanie badania endoskopowego, które pozwala stwierdzić, czy dyspepsja ma podłoże w zmianach chorobowych układu pokarmowego. W niektórych przypadkach poleca się również wykonanie badania ultrasonograficznego.

W przypadku zdiagnozowania dyspepsji organicznej terapia polega na leczeniu choroby, od której biorą się dolegliwości dyspeptyczne lub zmiana leków nasilających nieprzyjemne objawy. Nie opracowano metody leczenia dyspepsji czynnościowej, ale stosuje się różne środki zapobiegawcze i ograniczające przykre dolegliwości związane z tym schorzeniem.

Dieta przy niestrawności i domowe sposoby

Lekarze zalecają, by osoby borykające się z dyspepsją czynnościową, zwracały baczną uwagę na to, co spożywają oraz w jakich porcjach. Odradza się spożywania potraw tłustych i smażonych, posiłki powinny być zjadane w regularnych odstępach czasu i w spokojnej atmosferze. Osoby, które uskarżają się na dolegliwości związane z niestrawnością mogą również sięgać po środki farmakologiczne, które ograniczają wydzielanie kwasów żołądkowych i działają ochronnie na błonę śluzową układu pokarmowego. Objawy związane z dyspepsją mogą po pewnym czasie samoistnie ustępować, ale niektóre osoby borykają się z nimi przez wiele lat.

W walce z niestrawnością przydatne mogą być domowe sposoby jej eliminowania. Sprawdzi się z pewnością imbir działający przeciwskurczowo i wspomagający trawienie, mięta pieprzowa o własnościach wiatropędnych i spazmolitycznych, rumianek pospolity rozkurczający mięśnie gładkie, kminek i koper włoski łagodzące skurcze jelit, ocet winny na posiłki ciężkostrawne, soda oczyszczona działająca wiatropędnie i neutralizująca kwasy żołądkowe.

Niestrawność a ciąża

Odpowiednia dieta jest szczególnie zalecana kobietom w ciąży:

• należy unikać obfitych i ciężkostrawnych posiłków, serwsując mniejsze porcje, ale częstsze – 4-6 posiłków w odstępach co 2-3 godziny,
• regularność odstępów pomiędzy posiłkami,
• rezygnacja z posiłków kwaśnych oraz pikantnych, w tym chili, pieprzu, ostrych sosów,
• spożywanie pokarmów bogatych w błonnik, ze szczególnym uwzględnieniem owoców, warzyw oraz pełnoziarnistych produktów,
• ograniczenie lub rezygnacja ze spożycia produktów zawierających duże ilości tłuszczu oraz cukru,
• spożywanie jogurtów naturalnych korzystnie wpływa na procesy trawienne,
• posiłki należy spożywać powoli, bez pośpiechu oraz stresu i małymi kęsami, co przyspiesza metabolizm,
• rezygnacja z kawy oraz napojów gazowanych,
• spożywanie dużej ilości wody gazowanej.

Wskazana oprócz odpowiednich nawyków żywieniowych jest również aktywność fizyczna, indywidualnie dopasowana pod kątem stanu zdrowia, predyspozycji oraz wcześniejszego stylu życia. Regularne ćwiczenia ułatwiają pracę przewodu pokarmowego oraz jelit, a ponadto działają uspokajająco rozładowując stres oraz eliminując nerwowość.