Zdrowy tryb życia ma wpływ nie tylko na jego jakość, ale także długość. W pewnym stopniu to my sami możemy decydować o tym, z jakimi chorobami przyjdzie nam się zmierzyć. Jeśli częściej wybieramy dania ciężkostrawne, unikamy wysiłku fizycznego, a do tego mamy siedzący tryb pracy, musimy się spodziewać niektórych przypadłości związanych z takim stylem życia. Osoby, które dodatkowo ulegają nałogom, takim jak nadmierne spożycie alkoholu czy też palenie papierosów, zwiększają ryzyko wcześniejszego wystąpienia poważnych schorzeń.
Funkcje trzustki i niepokojące objawy
Pewne narządy są szczególnie wrażliwe na takie negatywne czynniki. Wśród nich można wymienić chociażby trzustkę, czyli organ znajdujący się w górnej części jamy brzusznej, będący narządem gruczołowym. Jej zadaniem jest produkcja enzymów trawiennych zawartych w soku trzustkowym – jest to jej rola zewnątrzwydzielnicza – oraz produkcja niektórych hormonów, na przykład glukagonu czy insuliny – funkcja wewnątrzwydzielnicza. Dolegliwości ze strony trzustki są zazwyczaj niedostrzegane. Początkowo może się pojawić choćby utrata masy ciała czy brak apetytu, dopiero później dołączają do nich bóle o różnym stopniu nasilenia, ale zawsze bardzo uporczywe.
Ból w obrębie trzustki może wskazywać na kilka schorzeń, z których najczęściej spotykanym jest jej stan zapalny. Jego przebieg może być dwojaki. Zapalenie przewlekłe to nawracające stany zapalne, objawiające się silnym bólem umiejscowionym w górnych partiach brzucha, ale niekiedy promieniującym również w stronę kręgosłupa.
Z reguły te dolegliwości trwają kilka czy nawet kilkanaście dni, ale często bywają lekceważone i nie kończą się wizytą u lekarza, który mógłby wdrożyć skuteczne leczenie. Zaniedbane przewlekłe zapalenie trzustki może się skończyć całkowitym zwłóknieniem narządu i w konsekwencji śmiercią chorego. Jest to przypadłość najczęściej występująca u osób nałogowo pijących alkohol.
Martwicze zapalenie trzustki
Często występuje też ostre zapalenie trzustki, a jego skrajną odmianą jest martwicze zapalenie trzustki. Jest to choroba o gwałtownym przebiegu, wymagająca szybkiej reakcji i stałego monitorowania stanu pacjenta. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się nawet operacja polegająca na usuwaniu martwych fragmentów organu, a także wszelkich zmian ropnych. Zabieg ten jest niezwykle trudny i ryzykowny, ale w większości przypadków nie musi być wykonywany. Większość chorych dobrze reaguje na antybiotykoterapię, która pozwala zwalczyć stany zapalne. Niezwykłą wagę trzeba też przykładać do uzupełniania elektrolitów podczas całego procesu leczenia. Lekarze wprowadzają także na ten czas żywienie dojelitowe przy użyciu sondy.
Diagnoza martwicy i rokowania
Zdiagnozowanie ostrego, martwiczego zapalenia trzustki jest możliwe zazwyczaj już po wykonaniu badania moczu oraz krwi. Wyniki badań dają jednoznaczną odpowiedź w przypadku zdecydowanego zwiększenia się amylazy we krwi i moczu oraz lipazy we krwi. Kolejnymi badaniami są USG jamy brzusznej czy też tomografia. To ostatnie badanie pozwala również dokładnie zlokalizować występowanie zmian martwiczych.
Powikłania ostrego zapalenia trzustki według najnowszej klasyfikacji można podzielić na ostre lub opóźnione.
W fazie ostrej zbieranie płynu nie jest dobrze zdefiniowane i jest określone jako ostre okołotrzustkowe zbieranie płynu. Często łączy się z obrzękiem w tkankach. Po 4 tygodniach płyn występuje obficie w określonych ścianach i jest opisany jako pseudocyt. Przy ropniu trzustki płyn okołotrzustkowy zawierający wysokie stężenie enzymów trzustkowych odkłada się w określonej ścianie włóknistej i infekuje wyściółkę nabłonka.
Przez około 4 tygodnie martwica trzustki może się tworzyć w ścianie włóknistej, gdzie zbiera się płyn. Określenie zakażenia nekrozą odnosi się do inwazji bakteryjnej martwiczej tkanki trzustki.
Ropień jest często późnym powikłaniem ostrego martwiczego zapalenia trzustki, występującego po więcej niż 4 tygodniach po pierwszym ataku. Śmiertelność związana z ropniem trzustki jest na ogół mniejsza niż przy nekrozie. Śmiertelność przy zapaleniu trzustki może przekraczać 20%, w przypadku martwicy trzustki jest to w dużej mierze związane i uzależnione od powikłań, takich jak posocznica i niewydolność wielonarządowa.
Szybkie leczenie ma ogromne znaczenie dla powodzenia całego procesu, gdyż zaniedbane ostre martwicze zapalenie trzustki powoduje wystąpienie sepsy, krwotoku, a w konsekwencji niewydolność oddechową i silną reakcję zapalną, mogącą prowadzić nawet do zgonu pacjenta. Zmiany martwicze mogą też objąć tkanki otaczające samą trzustkę, co utrudnia zażegnanie choroby. Rekonwalescent jest także zmuszony stosować restrykcyjną dietę, która pozwoli mu szybciej wrócić do normalnego funkcjonowania po zaprzestaniu żywienia dojelitowego.
