W zasadzie o trzustce dowiadujemy się dopiero wtedy, kiedy przestaje prawidłowo działać. Bez niej jednak nasz organizm błądzi jak dziecko we mgle. Odpowiada za wiele istotnych procesów. Jedną z poważniejszych chorób o gwałtownym przebiegu jest ostre zapalenie tego organu, tzw. OZT. Jakie są objawy i postępowanie po diagnozie?

Przyczyny ostrego zapalenia trzustki

Trzustka to organ leżący niedaleko żołądka o dość sporym rozmiarze – 20 cm długości oraz około 5 cm szerokości. Pełni ona dwie role, które możemy nazwać na potrzeby kategoryzacji:

• wewnątrzwydalniczymi – trzustka wydziela trzy bardzo istotne hormony: glukagon, insulinę i somatostatynę, które biorą udział w przemianie materii i utrzymują poziom glukozy we krwi na odpowiednim poziomie,
• zewnątrzwydalniczymi – w tej sferze trzustka pełni rolę trawienną, wydzielając soki trzustkowe. Mówiąc zatem o bolącej wątrobie po imieninach, warto również pomyśleć o działającej na pełnych obrotach trzustce.

Przyczyny ostrego zapalenia trzustki (nazywanego w skrócie OZT) to przede wszystkim:

• zaniedbana, silnie postępująca kamica żółciowa,
• nadużywanie alkoholu (dwie pierwsze przyczyny dają zatrważający wynik 80% wszystkich zachorowań);
• stosowanie określonych leków,
• uraz mechaniczny trzustki,
• powikłania zabiegowe,
• wady wrodzone i uwarunkowane genetycznie.

Objawy ostrego zapalenia trzustki

Objawy OZT pojawiają się nagle i ciężko ich nie zauważyć. To bardzo silny, ciągły ból, w nadbrzuszu (opisywany także jako promieniujący na plecy), nie reagujący na dostępne bez recepty leki przeciwbólowe. Nierzadko także zapaleniu towarzyszy gorączka, wymioty, nudności.

Odczuwalny silny ból w nadbrzuszu może charakteryzować się różnym natężeniem po lewej i prawej stronie brzucha. Zdarzają się również przypadki, kiedy ból promieniuje aż do pleców.

Przy tego typu objawach należy działać natychmiast, ponieważ szybko zdiagnozowane OZT może skończyć się jedynie głodówką i nawadnianiem. Jego zaawansowana forma niestety w 10% przypadków prowadzi do śmierci.

Diagnostyka i leczenie ostrego zapalenia trzustki

Pierwszym badaniem diagnostycznym, jakie zleca lekarz w przypadku podejrzenia ostrego zapalenia trzustki jest badanie krwi, które wykryje ewentualnie podwyższenie aktywności enzymów, wytwarzanych w tym organie.

Po innych badaniach obrazowych – USG oraz rezonansie – lekarz może jednocześnie stwierdzić, że doszło do OZT. W takiej sytuacji pacjent musi przejść 2-3-dniową głodówkę, z jednoczesnym przyjmowaniem płynów i elektrolitów. Z czasem, kiedy stan się poprawia, dołącza się żywienie przez sondę, bądź metodą dojelitową. Niezbędnym elementem w przypadku tej dolegliwości jest podawanie pacjentowi mocnych leków przeciwbólowych, ponieważ trzustka powoduje bardzo silne dolegliwości w obszarze brzucha.

Ostatecznym wyjściem z sytuacji, kiedy trzustkę obejmuje martwica, jest zabieg operacyjny. Jest to bardzo skomplikowana operacja, wymagająca dużego doświadczenia i obarczona poważnym ryzykiem. Szybka reakcja, kiedy pojawią się pierwsze objawy, pozwala jednak zastosować leczenie objawowe.

Dieta przy ostrym zapaleniu trzustki

Po przejściu ostrego zapalenia trzustki życie tylko pozornie wraca do normy. Należy przede wszystkim przestrzegać specjalnej diety, bezwzględnie unikać alkoholu i tłustych potraw. Posiłki w jadłospisie osoby po OZT muszą być jedzone z zegarkiem w ręku. Oprócz tłuszczu, eliminuje się potrawy pieczone, smażone, a także warzywa ciężkostrawne np. kapustę, fasolę, czy groch. Najlepszą metodą przygotowywania pożywienia jest gotowanie, bądź pieczenie w folii bez zastosowania jakiegokolwiek tłuszczu.

Dokładne wytyczne dotyczące postępowania dietetycznego przy OZT i PZT można znaleźć na http://dieta.mp.pl/diety/diety_w_chorobach/show.html?id=71913.