Prawidłowe funkcjonowanie naszego ciała jest przez nas traktowane jako coś oczywistego, nad czym rzadko się zastanawiamy. Dopiero w przypadku jakiejś mniejszej bądź większej dolegliwości uświadamiamy sobie, jak przyjemna jest chwila, kiedy nic nie doskwiera ani nie boli.

Oczywiście każdy zdaje sobie sprawę z tego, że najlepiej jest zapobiegać występowaniu chorób niż później je leczyć. Jednak w codziennym życiu często bagatelizujemy zachowania mogące mieć negatywne dla zdrowia skutki. Niewłaściwa dieta, zbyt częste spożywanie alkoholu czy też palenie papierosów i brak należytej aktywności fizycznej – wszystko to wydaje nam się mało istotne, a decyzję o zmianie nawyków często odkładamy na później, nie zdając sobie sprawy, że niekiedy miesiąc czy tydzień może mieć wpływ na nasze życie.

Leczenie – jeśli już do niego dojdzie – nigdy nie jest sprawą przyjemną i powinniśmy tak dbać o siebie, by jak najrzadziej było ono konieczne.

Objawy chorobowe

Za właściwe działanie organizmu odpowiada wiele czynników, ale niektóre organy pełnią szczególną rolę. Do tej grupy można śmiało zaliczyć trzustkę, która wyróżnia się tym, iż ma dwa różne zadania w naszym ciele. Przede wszystkim pełni funkcję wewnątrzwydzielniczą, czyli produkuje pewne hormony, takie jak na przykład insulina czy glukagon, odpowiadające nie tylko za metabolizm. Z drugiej strony zewnątrzwydzielnicza rola trzustki pozwala nam prawidłowo trawić spożywane pokarmy. Wszelkie nieprawidłowości w jej pracy objawiają się właśnie kłopotami z przyswajaniem pokarmów, wchłanianiem substancji odżywczych, dostarczanych w codziennych posiłkach.

Trzustka – jako element układu trawiennego – wydziela sok trzustkowy, który składa się z enzymów trawiennych. Zaburzenia w tej sferze są szczególnie uciążliwe. Objawami choroby trzustki są przede wszystkim uporczywe bóle w nadbrzuszu, które są nie tylko bardzo silne, ale i długotrwałe. Powinny też zaniepokoić nagminne i tłuszczowe biegunki albo gwałtowny spadek masy ciała. Są to bowiem pierwsze i zarazem bardzo istotne symptomy. Najlepiej niezwłocznie udać się wtedy do lekarza, który skieruje nas na badania i wdroży jak najszybciej leczenie.

Rak trzustki a rokowania

Kłopoty z trzustką mogą sygnalizować kilka różnych schorzeń o rożnym przebiegu i odmiennych rokowaniach. Oprócz zapalenia trzustki, torbieli czy też kamicy najczęściej diagnozowaną chorobą jest rak trzustki. Rak w obrębie tego narządu zwykle wiąże się z dość dużymi guzami, które wbrew pozorom nie od razu dają o sobie znać. Kiedy pojawia się ból, oznacza on zaawansowane stadium choroby. Guzy na trzustce mogą być dwojakie – związane z zewnątrzwydzielniczą pracą organu albo tak zwane wyspiaki, powstające wtedy, gdy chorują te partie, które są odpowiedzialne za produkcję hormonów. Obydwa przypadki wymagają jak najszybszego leczenia.

Guz trzustki najczęściej – bo aż w 70 procentach przypadków – obejmuje głowę trzustki. Jest to ta część organu, która przylega do dwunastnicy, dlatego nawet częściowa resekcja jest niezwykle trudna. Wszelkie zabiegi w obrębie trzustki są określane jako operacje wysokiego ryzyka. Często rezygnuje się z nich, a zamiast tego wdraża leczenie paliatywne, które jedynie nieznacznie wydłuża życie pacjenta. Guz głowy trzustki daje jednak wcześniej objawy niż guz trzonu i ogona. Od wielu lat w renomowanych ośrodkach medycyny klinicznej prowadzi się szeroko zakrojone badania, mające na celu opracowanie skutecznej metody zastąpienia tego niezwykle ważnego organu. Efekty tych prac będą prawdopodobnie znane w najbliższych kilku latach. Możliwość zastąpienia chorej trzustki przez sztuczny organ poprawiłaby jakość życia chorych.

Objawy raka trzustki a lokalizacja

Początkowo rak trzustki rozwija się bezboleśnie. W pewnym momencie rozrostu daje on już objawy chorobowe, dając często przerzuty poza trzustkę. Objawy w tej sytuacji zależą od lokalizacji komórek rakowych w obrębie trzustki:

Rak trzustki w głowie trzustki może powodować poważne objawy, takie jak utrata masy ciała, żółtaczka (zażółcenie skóry), ciemny mocz, jasny kolor stolca, świąd, nudności, wymioty, ból brzucha, ból pleców i powiększone węzły chłonne szyi.

Raka trzustki w korpusie lub ogonie trzustki zwykle powoduje bóle brzucha, ból pleców i utratę masy ciała.

Na ogół objawy pojawiają się wcześniej w przypadku guza w głowie trzustki w porównaniu do tych, które znajdują się w organizmie i w ogonie trzustki.

Rak trzustki i objawy ze strony przewodu pokarmowego

Ponieważ rak trzustki rozwija się wokół ważnych obszarów układu pokarmowego, objawy żołądkowo-jelitowe często dominują:

• Ból brzucha. Ponad 80% pacjentów z rakiem trzustki skarży się na ból brzucha przy rozroście guza. Rak trzustki może powodować tępy ból w górnej części brzucha promieniujący do pleców. Ból może zanikać i narastać.
• Wzdęcia. Niektóre osoby z rakiem trzustki mają poczucie sytości przed posiłkiem lub uskarżają się na obrzęk brzucha.
• Nudności.
• Biegunka.
• Jasny kolor stolca. Jeżeli przewód odprowadzania żółci do jelita jest zablokowany przez guz trzustki, stolce mogą stracić brązowy kolor i stają się blade lub w kolorze gliny. Mocz może być ciemniejszy.

Rak trzustki a objawy całego ciała

Rosnąc i rozprzestrzeniając się rak trzustki wpływa na cały organizm. Objawy takie mogą obejmować:

• utratę masy ciała,
• złe samopoczucie,
• utratę apetytu,
• podwyższone stężenie cukru we krwi.

Rak trzustki a objawy skórne

• Żółtaczka. Jeżeli rak trzustki dochodzi do bloków kanałowych, które uwalniają żółć do jelita (wspólnego przewodu żółciowego), składniki żółci gromadzą się w krwi. Zmienia to kolor skóry i oczu na żółte – stan zwany żółtaczką. Sama blokada powoduje ciemne zabarwienie moczu i jasne zabarwienie stolca.
• Świąd. Ludzie z rakiem trzustki uskarżają się niekiedy na swędzenie całego ciała. Niedrożność dróg żółciowych jest za to często odpowiedzialna.

Objawy rzadkich odmian raka trzustki

Nowotwory komórek wysp trzustkowych, zwane również guzami neuroendokrynnymi, powstają z komórek w trzustce, które tworzą hormony. Nowotwory komórek wysp trzustkowych stanowią zaledwie 1,5% wszystkich nowotworów trzustki.

Podobnie jak rak gruczołowy trzustki, guzy komórek wysepek trzustkowych mogą powodować bóle brzucha, utratę masy ciała, nudności i wymioty. Hormony uwalniane przez nowotwór komórek wysp trzustkowych może powodować także objawy takie jak:

• Insulinoma (nadmiar insuliny) – pocenie się, niepokój, zawroty głowy i omdlenia z powodu niskiego poziomu cukru we krwi.
• Glukagonoma (nadmiar glukagon) – biegunka, nadmierne pragnienie i oddawanie moczu, utrata masy ciała.
• Gastrinoma (nadmiar gastryny) – ból brzucha, niegojące wrzody żołądka, refluks, utrata masy ciała.
• Guzy endokrynne trzustki (spowodowane np. nadmiarem somatostatyny) – biegunka, utrata masy ciała, bóle brzucha, cuchnące stolce tłuszczowe.
• Guz wydzielający VIP (wydzielanie wazoaktywnego peptydu jelitowego) – skurcze brzucha, wodnista biegunka, zaczerwienienie twarzy.