Zaburzenia rytmu serca nazywane bywają także arytmią, dysrytmią, niemiarowością serca. Wszystkie te nazwy oznaczają jednak to samo – pewien specyficzny stan, w którym skurcze mięśnia sercowego odbiegają od normy i stają się nieregularne. Częstotliwość jest inna niż 60-100 uderzeń na minutę, a zatem może być nawet zagrożeniem dla życia. Kluczowy jest tutaj węzeł zatokowy:

• to on wyznacza normalny rytm bicia serca,
• nieprawidłowości w funkcjonowaniu węzła zatokowego przedkładają się na aktywację drugorzędowych ośrodków pobudzenia,
• wówczas zmienia się rytm pracy serca.

Nie tylko węzeł zatokowy jest jednak odpowiedzialny za zaburzenia w pracy serca. Należy przyjrzeć się również drodze, jaką pokonuje impuls z ośrodka pobudzenia. Jeżeli podstawowe drogi przewodzenia tego impulsu (bądź drogi dodatkowe) mają nieprawidłową funkcję, to wówczas także może dojść do znacznych zaburzeń.

Tachykardia i bradykardia – przyczyny oraz objawy

Zaburzenia rytmu serca to nie tylko podwyższona częstotliwość – równie niebezpieczny jest stan, w którym serce bije o wiele za wolno. Przyjrzyjmy się obu sytuacjom:

• Pierwsza nosi nazwę tachykardii. Tutaj bicie serca wznosi się ponad dozwoloną częstotliwość. Najczęściej wiąże się to ze wzmożoną aktywnością fizyczną – węzeł zatokowy zwiększa ilość wyładowań, a akcja serca zdecydowanie przyspiesza. Wówczas nazywamy to tachykardią zatokową. Niestety, czasem arytmia serca ma inne podłoże – związane ze zbyt szybką aktywnością elektryczną. Jeżeli komory serca są zmuszone do pracy w takich warunkach przez naprawdę długi czas, to może dojść do niebezpiecznych uszkodzeń. Wzmożone bicie serca ludzie bardzo często nazywają kołataniem. Zdarza się, że tachykardia może obniżyć ciśnienie krwi – wówczas, prócz wzmożonego bicia serca, chory może odczuwać zawroty głowy, a nawet – stracić przytomność.

Należy przy tym pamiętać, że nie każda tachykardia wymaga wizyty lekarskiej i nie każda jest niebezpieczna. Czasem jej przyczyny są zupełnie prozaiczne i normalne – podniesienie częstotliwości związane jest z wyższym poziomem adrenaliny, stresem, substancjami psychoaktywnymi. Czasem pojawia się przy nadczynności tarczycy, kiedy to produkuje ona zbyt dużo hormonów.

• Bradykardia – to stan odwrotny, tutaj rytm serca jest bardzo powolny, w czasie czuwania może wynosić poniżej 50. Nie jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu, jednakże jeżeli będzie tak działał przez dłuższy czas, to chory będzie musiał przejść przez zabieg wszczepienia rozrusznika serca.

Objawy zaburzeń rytmu serca

Jak rozpoznać arytmię? Przeprowadzane są różne badania – serce może być osłuchiwane przy pomocy stetoskopu, można także zbadać tętno obwodowe. Nie są to jednak badania zbyt dokładne. Można dzięki nim stwierdzić, że w istocie coś działa nieprawidłowo, jednakże nie otrzymujemy odpowiednich parametrów.

W celu badania pracy serca wykonuje się EKG, a po to, by sprawdzić czy występują krótkotrwałe i trudne do przewidzenia arytmie, używa się tak zwanego monitorowania holterowskiego. To również zapis EKG z tym, że trwa on całe 24 godziny.

Przyczyny zaburzeń rytmu serca

Zaburzenia rytmu pracy serca mają wiele różnych typów. W każdym jednak przypadku ich wpływ nie pozostaje dla kondycji serca obojętny – zmienia się także praca układu krążenia. Są zaburzenia, w których pojawiają się skurcze dodatkowe – ich częstotliwość jest zmienna. W innych zaś skurcze są napadowe – mogą być one bardzo uporczywe, spowalniające pracę serca i przewlekłe. Dlaczego w ogóle się one pojawiają? Przyczyn jest bardzo dużo:

• mogą wynikać z charakteru układu nerwowego, który może być nadpobudliwy i mocno reagujący na najmniejsze zmiany,
• ich przyczyną może być także niedotlenienie serca (bądź trwałe uszkodzenia tego mięśnia). Niedotlenienia oraz uszkodzenie mogą się zdarzyć wówczas, kiedy chory cierpiał na miażdżycę, miał zawał bądź serce zostało uszkodzone poprzez nadmierną pracę układu hormonalnego.

Mimo tego, iż najmniej niebezpieczne dla życia są skurcze dodatkowe, to jednak ludzie właśnie je odczuwają w sposób niezbyt przyjemny. Wszystko to z powodu tego, że skurcz dodatkowy występuje zawsze po fazie spoczynkowej, czyli tak zwanej przerwie wyrównawczej.