Wśród wielu chorób, które mogą wydawać się dziwne znajduje się hemochromatoza. Już sama jej nazwa wzbudza w nas zainteresowanie. Zalicza się ją do grupy chorób metabolicznych, które mogą w istotny sposób wpłynąć na funkcjonowanie organizmu.

Czym jest hemochromatoza, czyli nadmiar żelaza w organizmie

Hemochromatoza to choroba, która wywoływana jest przez nadmierne wchłanianie żelaza. W zależności od przyczyny prowadzącej do jej pojawienia się dzieli się ją na:

• pierwotną;
• wtórną;
• mieszaną.

Postać pierwotna, inaczej dziedziczna, jest wynikiem defektu genetycznego, który sprawia, że w przewodzie pokarmowym dochodzi do zbyt intensywnego wchłaniania żelaza.

Postać zarówno wtórna, jak i mieszana, wiążą się ze zwiększoną podażą żelaza wraz z pożywieniem. Dochodzi również do mniejszego wykorzystania tego pierwiastka przez organizm oraz zbyt dużego uwalniania żelaza z erytrocytów.

Jakie są objawy hemochromatozy?

Hemochromatoza bardzo rzadko daje o sobie znać przed wejściem w życie dorosłe. Najczęściej jest to przypadłość dotykająca mężczyzn w średnim wieku. Pacjenci uskarżają się na:

• bóle stawowe;
• znużenie;
• osłabienie;
• chudnięcie, które nie jest spowodowane zmianą nawyków żywieniowych czy większą aktywnością.

Są to objawy mało charakterystyczne. Sprawia to, że w początkowym okresie rozwoju choroba nie jest prawidłowo diagnozowana – pacjenci bardzo często są przez personel medyczny lekceważeni.

Jeżeli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, osłabienie będzie się nasilać. Dojdzie do skrajnego wyczerpania oraz całkowitego braku energii do działania. Panowie dotknięcie chorobą będą borykać się z zaburzeniami erekcji, panie zaś – z pojawiającą się zbyt wcześnie menopauzą. Typowa dla obu płci jest całkowita utrata zainteresowania seksem.

Zewnętrznym objawem hemochromatozy jest brązowe zabarwienie skóry. Pojawia się również typowy metaliczny połysk. W miejscach przebarwień dochodzi do wystąpienia blizn. Całkowicie znika owłosienie łonowe oraz pachowe. U mężczyzn dochodzi do zniknięcia zarostu.

Nieleczona hemochromatoza skutkuje:

• marskością wątroby;
• cukrzycą;
• niewydolnością mięśnia sercowego;
• nieprawidłową pracą gruczołów wydzielania wewnętrznego.

Leczenie hemochromatozy. Nadmiar żelaza

Leczenie ma przede wszystkim na celu wyeliminowanie z organizmu nadmiaru żelaza. Przynajmniej jeden raz w tygodniu dokonywane są upusty krwi. Uważa się, że jest to najskuteczniejszy, a zarazem najprostszy dostępny sposób na usunięcie tego pierwiastka. Ta faza leczenia trwać może nawet dwa lata. Po jej zakończeniu przychodzi pora na fazę podtrzymującą. Kontynuuje się upusty, ale wykonuje się je już jedynie cztery razy w ciągu roku u mężczyzn oraz tylko maksymalnie dwa razy w przypadku pań.

Upusty krwi nie mogą być stosowane, jeśli:

• pacjent cierpi na niedokrwistość;
• analizy biochemiczne krwi wykazały zbyt małe stężenie białek w surowicy.

W takim wypadku podaje się deferoksaminy, które wiążą żelazo, umożliwiając tym samym jego usunięcie z organizmu. Taka terapia jest jednak o wiele mniej skuteczna i wiąże się z licznymi skutkami ubocznymi.

Jakie efekty przynosi leczenie?

Zastosowanie leczenia w hemochromatozie jest niezbędne. Jego zaniechanie doprowadzi do śmierci. Trzeba jednak wyraźnie powiedzieć, że jest to choroba, której nie da się wyleczyć w stu procentach. Przynosi ona dobre efekty, jeżeli zostanie wdrożona przed uszkodzeniem narządów wewnętrznych. Nie należy jej również przerywać.

W przypadku uszkodzenia narządów wewnętrznych leczenia hamuje dalsze postępowanie choroby. Nigdy nie cofnie zmian, które już się pojawiły. Poprawi jednak wyraźnie jakość życia i zmniejszy nasilenie objawów.

Hemochromatoza a dieta

Przy hemochromatozie należy ograniczyć w pierwszej kolejności spożywanie pokarmów bogatych w żelazo, takich jak np. czerwone mięso i kaszanka. Ponadto należy ograniczyć dawkowanie witaminy C, gdyż sprzyja ona lepszemu wchłanianiu żelaza. Niewskazane jest także picie alkoholu.

Warto w swoim menu uwzględnić natomiast ryby, chude mięso, olej lniany, oliwę z oliwek, ciemne owoce drobne m.in. czarna porzeczka, jeżyna, nabiał m.in. jajka, sery w niedużych ilościach. Można z powodzeniem pić kawę, mleko nieskotłuszczowe, herbatę, czerwone wino w niewielkich ilościach.